نامی است که به ساختاری که منجر به دسترسی به لوله ها در زهکشی های فاضلابی و زهکشی های ابهای سطحی (سیل) میشود اطلاق میگردد. این نقاط دسترسی معمولا در ابتدا،انتها و یا تغییر جهت ویا در نقاط میانی یک خط لوله مستقیم طولانی مستقر هستند.کاربرد منهولها عرضه دسترسی به لوله جهت بازرسی یا اهداف rodding (یکی از روشهای از بین بردن عوامل بلوکه کننده شبکه فاضلاب) است. منهول با فاصله های مناسبی در امتداد خط لوله ساخته میشود و دسترسی به انها را امکانپذیر میسازد. بنابراین منهول در بازرسی،تمیز کردن و نگهداری فاضلاب مفید میباشد. منهولها در هر خم شدگی، اتصال، تغییر شیب یا تغیر قطر فاضلاب عرضه میشوند. خط فاضلاب مابین دو منهول با شیب صافی بطور مستقیم قرار داده میشود. برای خط فاضلابی مستقیم منهولها در فواصل منظمی که البته بستگی به قطر فاضلاب دارد عرضه میشوند.
طبقه بندی منهول
منهولها با توجه به عمقی که دارند میتوانند در دسته های زیر طبقه بندی شوند:
1) منهول کم عمق 2)منهول نرمال 3)منهول عمیق-گود
منهولهای کم عمق: این منهولها از0.7 تا 0.9 متر عمق دارند که در ابتدای شاخه فاضلاب یا در مکانی که در معرض شرایط تحمل ترافیک سنگین نباشد ساخته میشوند. این منهولها با یک پوشش روشن در قسمت بالا عرضه میشوند و محفظه بازرسی نامیده میشوند.
منهولهای نرمال: این منهولها 1.5 متر عمق دارند با ابعاد 1.0 m x 1.0 m مربع یا مستطیلی با ابعاد 1.2 m x 0.9 m. این منهولها با پوشش سنگینی در قسمت بالای خود عرضه میشوند تا بار ترافیکی پیش بینی شده را بتوانند حمایت کنند.
منهولهای گود یا عمیق: عمق این منهولها بیش از 1.5 m است. سطح مقطع این منهول در تمامی قسمتها بصورت یکنواخت نیست.سایز و اندازه در قسمت بالایی توسط یک وزنه ی تعادل کاهش میابد. پله ها نیز در چنین منهولی جهت فرود امدن به داخل منهول عرضه میشود. این منهول با پوششی سنگین در قسمت بالای منهول جهت حمایت بار ترافیکی عرضه میشود.
برخی ازانواع مختلف منهول ها:
منهول گذر مستقیم: این نوع ساده ترین نوع منهول است که در اجرای مستقیم فاضلا ب بدون هیچ اتصالات جانبی ساخته میشود. در جایی که تغییر اندازه در سایز فاضلاب باشد، سطح تاج دو فاضلاب باید بصورت یکسان باشد مگر اینکه شرایط خاصی مورد نیاز باشد.
منهول جانبی: در فاضلابهای بزرگ در جایی که دسترسی عمودی مستقیم به فاضلاب از قسمت بالا مشکل است باید این منهولها در نزدیکترین راحتترین موقعیت از خط فاضلاب ساخته شوند و توسط یک گذرگاه جانبی به اتاق منهول متصل میشود. برای افزایش سرعت، در مسیر اصلی لوله منهولهایی را بصورت جانبی بر لوله اصلی سوار میکنند.
منهول اتصالی: این نوع منهولها در هر اتصال دو فاضلاب یا بیشتر ساخته میشوند و در بخش منحنی فاضلاب همراه با بخش منحنی که داخل منهول مستقر شده است. این نوع منهولها میتوانند با شکلی غیر از مستطیل ساخته شوند بطوریکه هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشند و هم احتیاجات موارد منحنی دار را براورده سازند. شیب فاضلاب کوچکتر ممکن است از منهول قبلی با شیب تندتر ساخته شود و این امر جهت کاهش تفاوت انحراف در نقطه ی اتصال به یک مقدار مناسب است.
منهول ریزش: زمانی که یک فاضلاب به فاضلاب دیگری متصل میشود در جایی که اختلاف سطح مابین فاضلاب فرعی (شاخه های فاضلاب) و خط اب در فاضلاب اصلی در حداکثر تخلیه بیشتر از 0.6 متر باشد یک منهول با یک لوله ریزش عمودی از فاضلاب بالاتر به فاضلاب پایینتر ساخته میشود. منهولهای ریزش در سیستمهای فاضلابی شهری دارای شیب تند استفاده میشوند تا سرعت جریان را کاهش دهند.
منهول نوع اسکراپر: تمام فاضلابهای دارای قطر بالاتر از 450 mm باید داری منهولی در فواصل 110 تا 120 متر نوع اسکراپر باشند. این منهول دارای دهانه ای با ابعاد 1.2 m x 0.9 m در قسمت بالایی است.
منهول اببندی: بعلت هزینه ی بالا مورد عمل قرار دادن فاضلابها، منهولها میبایست مانع نفوذ اب شوند و از نفوذ ابهای سطحی به داخل منهول جلوگیری کنند. بنابراین اتصالات باید با یک نوار مورد تایید اببندی شوند.