برترین ها: سال اول زندگی، بچه به جز گریه و صداهایی که پدر و مادر به زور میخواهند ثابت کنند معنی خاصی دارد، روش ارتباطی دیگري نميشناسد. چند سال بعدی هم والدین با شیرین زبانی کودک و اینکه او هر بار چه کلمه جدیدی را یاد گرفته است، سرگرمند، اما بعد از این مدت بعضی از پدر و مادرها دنبال سرگرمی دیگری میروند و آن اين است كه به کودکشان زبان دیگری یاد بدهند. به همین دلیل در خیلی از مهمانیها بچههایی را ميتوان ديد که به اصرار والدین برای عمو یا خالهشان غلط يا درست از یک تا 10 را به انگلیسی میشمرند یا اپل میگویند و اورنج را نشان میدهند. اما از ابتدای دهه 90 با مطرح شدن موضوع دهکده جهانی و زبان بینالمللی و البته نتیجه تحقیقات بعضی دانشمندان آموزش زبان دوم رنگ و بوی جدیتری به خود گرفته است. تحقیقات نشان داده بچههایي که زبان دوم یاد میگیرند، هوش اجتماعی بالاتری دارند.
اما واقعا از چه سالی باید آموزش زبان به کودکان را شروع کرد؟
بسیاری از کارشناسان بر این باورند هرچه زبان دوم در سنین پایینتری به کودک آموزش داده شود احتمال اینکه کودک در سالهای بعد در یادگیری این زبان موفقتر باشد، بیشتر است. در سال ۱۹۹۶ یک مقاله در روزنامه نیوزویک منتشر شد که نتایج یک تحقیق را بررسی میکرد. بر اساس این تحقیق، کودکی که بعد از 10 سالگی شروع به آموختن زبان دوم کند با احتمال کمتری ممکن است بتواند بعدها این زبان را مانند کسانی که آن زبان، زبان مادریشان است، صحبت کند. نتایج این تحقیق توسط زبانشناسان زیادی تایید شده است و به دنبال این تحقیق، تحقیقات بسیار دیگری هم انجام شد که بر همین موضوع تاکید داشت. بررسیهای بیشتر در مورد یادگیری زبان در سنین پایین نشان داد کودک نه تنها با یادگیری زبان، برخورد اجتماعیاش تقویت میشود و در ارتباط با دیگر بچهها موفقتر عمل میکند، بلکه این مسئله میتواند باعث پیشرفت عملکرد کلی کودک در بقیه دروس در مدرسه نیز بشود. در تحقیقی روی بچههای مدارس یکی از کشورهای غیرانگلیسی زبان، کودکانی که بیش از ۴ سال به یادگیری زبان دوم (اغلب زبان انگلیسی) پرداخته بودند نسبت به بچههایی که زمان کمتری آن زبان را آموزش ديده بودند یا اصلا زبان دومی را یاد نگرفته بودند، در امتحان جامع و تستهای مورد نظر تحقیق نتایج بهتری کسب کردند. طبق این تحقیق بچههایی که زبان دوم یاد گرفته بودند حتی از بچههایی که به یادگیری ریاضی پرداخته بودند هم موفقتر عمل کرده بودند. نتایج بررسیهای متخصصان آموزش کودک نشان داده است کودکانی که زبان دوم میآموزند در حل مسائل پیچیده خلاقيت و تبحر بیشتری دارند. بررسیهای بروک لمبرت و تاکر، در سال ۱۹۷۴ نشان داده است بچههایی که توانایی یاد گرفتن بیش از یک زبان را دارند هوش بالاتری دارند. لمبرت اینطور استدلال میکند که شاید یادگیری زبان دوم و زبانهای بیشتر باعث پیشرفت توانایی ذهنی و قوه درک فرد شده است.
نقش والدین در آموزش زبان
آموزش زبان باید توسط یک متخصص و بر اساس سیستم مناسب باشد. ساعات و جلسات آموزش زبان دوم و نحوه به کارگیری آن کاملا حساب شده است به همین دلیل والدین ناآشنا به این امر ممکن است نتوانند مربیهای خوبی برای آموزش زبان به کودکشان باشند. اما آنها میتوانند با تشویق کودک به یادگیری و حمایت از او، علاقه کودک را به فراگیری زبان و فرهنگ دیگر بیشتر کنند. به کودکتان نشان بدهید توانایی او در صحبت کردن به زبان دیگر، برایتان ارزشمند است و با او همراهی کنید. سعی کنید کودکتان را به جشنها یا مراسمی که در مورد فرهنگها و زبانهای دیگر است ببرید یا با مشورت معلمش، کتابها و فیلمهایی به زبانی که در حال یادگیری است در اختیارش قرار دهید. اگر خودتان هم به آن زبان آشنایید، برایش به آن زبان کتاب بخوانید اما سعی کنید کلمات را به صورت صحیح تلفظ کنید. در بقیه مواد درسی با کودکتان کار کنید تا کودک با خیال راحتتری به یادگیری زبان بپردازد و مشکلی در زمینههای دیگر نداشته باشد.
زبان دوم ، از چه سنی؟
کارشناسان آموزش کودک و زبانشناسان معتقدند کودکانی که قبل از دوره نوجوانی به یادگیری زبان دوم بپردازند بهتر میتوانند در زمینه تلفظ کلمات به طور صحیح و نزدیک به صاحبان اصلی زبان عمل کنند. زبانشناسان این موضوع را به تغییرات فیزیولوژیکی مربوط میدانند که در مغز کودکان در سنین نوجوانی رخ میدهد. تفاوت هجاها و آواها در زبانهای مختلف که باعث تفاوت لهجهها میشود در کودکانی که زبان را قبل از شکلگیری بخشهای مربوطه در مغز یاد گرفتهاند کمتر به چشم میآید. به همین دليل بهترین سن آموزش زبان به کودک، قبل از 10 سالگی و زمانی است که کودک هنوز در زبان مادری خود هم پیشرفت چندانی نداشته است. البته این مسئله به هیچ وجه كودك را از یادگیری زبان مادری بازنميدارد بلکه به پیشرفت آن هم کمک خواهد کرد. بعضی از والدین نگران این نکته هستند که یاد دادن زبان دوم در سنین کم ممکن است باعث شود کودک زبان مادری خود را فراموش کند یا اینکه در یادگیری زبان مادری و ادبیات آن دچار مشکل شود. در حالیکه زبانشناسان خلاف این باور را دارند. آنها معتقدند یادگیری زبان دوم به دليل به کارگیری ذهن کودک در استفاده از ترجمهها و معانی کلمات و ساختار جملات میتواند باعث شود زبان مادری خود را هم بار دیگر بیاموزد و آن را در کنار زبان دوم یاد بگیرد. توجه کودک به یک زبان جدید میتواند باعث توجه او به ساختارهای زبان و جملهبندیها شود. چیزی که ممکن بود تا آن زمان به آن چندان توجهی نشان داده نشود.